با استناد به ماده ۳۰۸ قانون مدنی، طرح دعوی خلع ید زمانی ضرورت می یابد که فردی به صورت غیر قانونی ملکی را به تصرف در آورد.در این حالت مالک قانونی برای باز پس گرفتن ملک خود باید طبق ارکان دعوی خلع ید طرح دعوی کند. در اصطلاحات قانونی و حقوقی دعوی خلع ید به معنای درخواست از دادگاه برای انجام اقدامات جهت باز پس گیری ملکی از فردی است که به آن تصرف نموده است. البته قانون‌گذار تعریف مشخصی از ارکان دعوی خلع ید در قانون مدنی نیاورده است.اما دعوی خلع ید عموما نوعی دعوی مالکیت است.به این معنا که مالکی ادعا دارد که ملکش بدون رضایت وی در تصرف فردی است. و از مراجع مربوط درخواست پیگیری این مورد و احقاق حق خود را دارد.
شرایط و ارکان دعوی خلع ید
باید شرایط و اساس تشکیل دهنده این دعوی را در دادگاه به اثبات رساند.این شرایط مواردی مانند تایید مالکیت خویش، تصاحب غاصبانه، خصمانه بودن تصرف را شامل می شود. زمانی که دعوای حقوقی در دادگاه ارائه می‌شود باید شرایط و ارکان دعوی خلع ید در دادگاه موجود باشد. در بررسی هر دعوا باید دادخواستی مطابق مقررات قانونی ارائه شود.
ثبات مالکیت خواهان
غصب دعوایی یا دعوی خلع ید از سمت مالک ملک ارائه می‌شود. و متقاضی یا مالک از دادگاه درخواست می‌کند که بتواند ملک خود را از اختیار تصرف کننده دربیاورد. بنابراین ضروری است در شروع متقاضی دعوی، مالکیت خود را بر این مال به اثبات برساند.اگر متقاضی مالک ملک نباشد دعوای وی رد صلاحیت می‌شود. زیرا از نظر قانون ذی نفع به حساب می‌آید.
بنابراین اگر کسی مالک ملک نباشد و برای مالک بودن خود سندی پیدا نکند ؛ ابتدا باید برای مالکیت خود اقدام کند . و پس از گرفتن حکم قطعی، دعوای خلع ید را درخواست کند. بر حسب رأی وحدت روش دعوی خلع ید فرع بر مالکیت است. بنابراین، طرح این دعوی پیش از کسب مالکیت قابل شنیدن نیست.
چنانچه متقاضی مالکیت ثبتی نداشته باشد ؛ دعوی وی امکان شنیدن نخواهد داشت. معیار مالکیت ثبت دفتر املاک است . و برحسب ماده 22 قانون، قانون زمانی کسی را به عنوان مالک می‌شناسد که ملک او در دفتر املاک به ثبت رسیده باشد.
عدوانی بودن تصرف
در ارکان دعوی خلع ید ، عدوانی بودن تصرف شرط ضروری تحقق غصب است. مالک ملک در این دعوی می‌تواند از شخصی که به طور غیر قانونی، بدون اجازه و بدون قرارداد، ملک او را صاحب شده است ؛ خواستار رفع تصرف کند.
شما میتوانید در مورد توقیف ملک مشاع در اینجا بیشتر بخوانید.
دعوی مال غیر منقول
دعوی باید در مورد مال غیر منقول باشد. ( برای مثال : زمین، خانه، آپارتمان )
برخی ارکان دعوی خلع ید
- اگر ملک به نام متقاضی دعوی ثبت نشده باشد، نیازی به مالکیت متقاضی نیست و حکم قطعی اثبات مالکیت برای این دعوی کافی است.
- هزینه این دعوی باید بر اساس ارزش معاملاتی املاک در آن منطقه گرفته شود. اساس محاسبه هزینه قضاوت قیمت محدوده ای ملک است .
- برای طرح این دعوی باید متقاضی غاصبانه بودن تصرفات و همچنین تصرف وی در ملک را اثبات کند. بنابراین قبل از دعوا باید آماده سازی دلیل تسلط متقاضی بر ملک انجام شود و سپس اقدام به طرح دعوی شود.
- طبق قانون و طبق رأی وحدت خلع ید جزو دارایی های غیر منقول فرع بر مالکیت هستند. بنابراین، پیش از ورود به واقعیت خلع ید باید احراز مالکیت انجام داد.
خواندگان دعوی خلع ید چه کسانی هستند؟
طبق ارکان دعوی خلع ید اگر ملکی به وسیله یکی از ورثه ها تصرف شده باشد، همه‌ی ورثه های حین الفوت مالک می توانند متقاضی باشند. اما اگر شخصی جزو وراث محسوب نمی‌شود به صورت غاصبانه ملک را تصرف کند بدینگونه آن ها هم می توانند متقاضی شوند.
اقدامات دادگاه طبق ارکان دعوی خلع ید
- چنانچه ملک فاقد سند رسمی باشد یا به نام متقاضی نباشد دعوای خلع ید بدون تایید مالکیت با احتمال رد شدن دعوا روبه‌رو است. در اولین مرحله باید مالکیت متقاضی از طریق استعلام ثبتی برای دادگاه کسب شود. بنابراین اولین کاری که دادگاه انجام می‌دهد گرفتن استعلام ثبت ملک و بررسی مالکیت رسمی مالک آن است.
- دادگاه باید برای تصرفات غیرقانونی متقاضی تحقیقات مورد نیاز را انجام دهد. که شامل: معاینه محلی، تحقیق محلی و تأمین دلیل است. در دعوی خلع ید فرد غصب کننده باید مالی که از آن او نیست را در اختیار داشته باشد و تسلط او بر این مال مانع استفاده مالک اصلی گردد.
شما میتوانید ما را در اینجا دنبال کنید.
مخاطبان عزیز سپاس گزاریم که تا انتهای مقاله همراه با ما بودید.نظرات خود را در بخش کامنت ها با ما در میان بگذارید.
